Trong thế giới nghệ thuật, diva là biểu tượng của tài năng, cá tính và đẳng cấp. Khởi nguồn từ những giọng ca opera lẫy lừng, thuật ngữ này đã vượt khỏi giới hạn của một lĩnh vực nghệ thuật, trở thành cách gọi dành cho những người phụ nữ có sức ảnh hưởng lớn, phong cách riêng biệt và khả năng khuấy động sân khấu. Vậy, Diva là gì? Cùng Xuyên Việt Media tìm hiểu ngay!
Diva là gì? Nguồn gốc hình thành Diva
Thuật ngữ diva có nguồn gốc từ tiếng Ý, bắt nguồn từ tiếng Latinh “diva”, có nghĩa là “nữ thần”. Đây là dạng giống cái của từ “divus”, nghĩa là “thần thánh” hoặc “được thần thánh hóa”. Từ “divus” này lại có liên quan đến từ “deus”, nghĩa là “thần”.
Ban đầu, vào khoảng thế kỷ 19, thuật ngữ “diva” được dùng để chỉ những nữ ca sĩ opera xuất chúng, những người có giọng hát tuyệt vời, kỹ thuật điêu luyện và có sự nghiệp lẫy lừng, được công chúng ngưỡng mộ như những nữ thần trên sân khấu.
Theo thời gian, ý nghĩa của từ “diva” đã mở rộng ra ngoài lĩnh vực opera và được sử dụng để chỉ những người phụ nữ nổi tiếng và tài năng xuất chúng trong nhiều lĩnh vực nghệ thuật khác như âm nhạc đại chúng, điện ảnh và sân khấu. Tuy nhiên, nó vẫn giữ lại ý nghĩa về sự ngưỡng mộ đặc biệt dành cho tài năng và thành công của người phụ nữ đó.
Thuật ngữ diva có nguồn gốc từ tiếng Ý, có nghĩa là “nữ thần”. Ban đầu, nó được dùng để chỉ những nữ ca sĩ opera xuất chúng, những người có giọng hát tuyệt vời và kỹ thuật điêu luyện. Nữ ca sĩ opera người Mỹ gốc Hy Lạp Maria Callas thường được xem là diva đầu tiên.
Ngày nay, khái niệm diva được mở rộng để chỉ những người phụ nữ nổi tiếng và tài năng xuất chúng trong nhiều lĩnh vực nghệ thuật, đặc biệt là âm nhạc đại chúng và điện ảnh. Một diva thường được biết đến với:
- Tài năng vượt trội: Sở hữu giọng hát đặc biệt, kỹ thuật điêu luyện (trong âm nhạc) hoặc khả năng diễn xuất xuất sắc (trong điện ảnh).
- Sự nghiệp thành công và bền vững: Có một lịch sử hoạt động nghệ thuật lâu dài, gặt hái nhiều thành công và có sức ảnh hưởng lớn đến công chúng và ngành nghề.
- Phong cách và cá tính riêng biệt: Thường có một hình ảnh, phong cách biểu diễn độc đáo và cá tính mạnh mẽ.
- Sự ngưỡng mộ và tôn trọng của công chúng: Được đông đảo khán giả yêu mến, ngưỡng mộ và giới chuyên môn đánh giá cao.
Tuy nhiên, từ “diva” đôi khi cũng mang một nghĩa tiêu cực, ám chỉ những người phụ nữ có thái độ kiêu căng, khó tính và đòi hỏi quá mức.
Tiêu chuẩn để được công nhận là diva
Không có một bộ tiêu chuẩn chính thức, cố định để được công nhận là “diva” vì danh xưng này mang tính chủ quan và phụ thuộc vào nhận thức của công chúng, giới truyền thông, và ngành công nghiệp âm nhạc. Tuy nhiên, trong ngữ cảnh âm nhạc hiện đại, đặc biệt tại Việt Nam và quốc tế, một số yếu tố thường được xem là tiêu chí để gọi ai đó là “diva” bao gồm:
- Tài năng âm nhạc vượt trội: Giọng hát đặc biệt, kỹ thuật điêu luyện, khả năng truyền cảm mạnh mẽ. Có thể trình diễn đa dạng thể loại hoặc để lại dấu ấn riêng trong phong cách âm nhạc.
- Sự nghiệp lâu dài và thành công: Có nhiều bản hit hoặc tác phẩm mang tính biểu tượng, được công chúng yêu thích qua nhiều thế hệ. Ảnh hưởng lớn đến ngành âm nhạc, truyền cảm hứng cho nghệ sĩ khác.
- Cá tính và phong cách nổi bật: Thường sở hữu phong thái tự tin, quyền lực, đôi khi kiêu kỳ hoặc cá tính mạnh, tạo nên “aura” riêng biệt. Có sức hút sân khấu, khả năng làm chủ đám đông khi biểu diễn.
- Sự công nhận từ công chúng và giới chuyên môn: Được khán giả, truyền thông, hoặc đồng nghiệp gọi là “diva” dựa trên đóng góp và danh tiếng. Thường có lượng người hâm mộ lớn, trung thành qua thời gian.
- Ảnh hưởng văn hóa: Góp phần định hình hoặc thay đổi xu hướng âm nhạc, văn hóa đại chúng. Thể hiện sự chuyên nghiệp và cống hiến lâu dài cho nghệ thuật.
Vai trò của diva trong cuộc sống
Vai trò của một “diva” trong cuộc sống, đặc biệt trong lĩnh vực âm nhạc và văn hóa đại chúng, có thể được hiểu qua nhiều khía cạnh khác nhau, tùy thuộc vào góc nhìn của từng người. Dưới đây là những vai trò chính mà một diva thường đảm nhận:
Nguồn cảm hứng nghệ thuật
Diva truyền cảm hứng cho khán giả và các nghệ sĩ khác qua giọng hát, phong cách biểu diễn, và câu chuyện cá nhân. Họ thường là hình mẫu về sự cống hiến, tài năng và đam mê với âm nhạc.
Ví dụ: Một diva như Whitney Houston không chỉ chinh phục người nghe bằng giọng hát mà còn truyền tải cảm xúc sâu sắc qua các bài hát về tình yêu, hy vọng.
Định hình xu hướng văn hóa và âm nhạc
Diva thường dẫn đầu hoặc góp phần tạo ra các xu hướng mới trong âm nhạc, thời trang, hoặc cách thể hiện cá tính. Họ có thể ảnh hưởng đến phong cách sống và suy nghĩ của người hâm mộ.
Ở Việt Nam, các diva như Thanh Lam hay Mỹ Linh đã góp phần đưa nhạc nhẹ và pop ballad trở thành dòng nhạc chủ đạo trong những năm 1990-2000.
Tượng đài tinh thần và cảm xúc
Với khả năng kết nối qua âm nhạc, diva giúp khán giả tìm thấy sự đồng cảm, an ủi, hoặc niềm vui trong những giai đoạn khó khăn của cuộc sống. Các bài hát của họ thường trở thành “liều thuốc tinh thần”.
Chẳng hạn, những bản hit của diva thường gắn liền với ký ức cá nhân của người nghe, như “My Heart Will Go On” của Celine Dion.
Biểu tượng của sự mạnh mẽ và tự tin
Diva thường được xem là hình ảnh của sự tự tin, độc lập, và đôi khi là sự kiêu hãnh. Họ khuyến khích mọi người, đặc biệt là phụ nữ, sống thật với bản thân và theo đuổi ước mơ.
Ví dụ: Beyoncé không chỉ là một ca sĩ mà còn là biểu tượng nữ quyền, truyền tải thông điệp về sự tự lập và giá trị bản thân.
Gìn giữ và phát triển văn hóa âm nhạc
Diva đóng vai trò quan trọng trong việc bảo tồn các giá trị âm nhạc truyền thống hoặc cách tân chúng để phù hợp với thời đại. Ở Việt Nam, các diva như Hồng Nhung đã mang âm hưởng dân ca vào nhạc hiện đại, tạo sự giao thoa văn hóa.
Tác động xã hội và từ thiện
Nhiều diva sử dụng danh tiếng của mình để tham gia các hoạt động xã hội, từ thiện, hoặc nâng cao nhận thức về các vấn đề như bình đẳng giới, giáo dục, môi trường. Điều này giúp họ trở thành hình mẫu tích cực trong cộng đồng.
Ví dụ: Mariah Carey thường tham gia các chương trình từ thiện, hỗ trợ trẻ em khó khăn.
Với người hâm mộ, diva giống như một người bạn tinh thần, giúp họ vượt qua khó khăn qua âm nhạc. Với xã hội, diva là biểu tượng của sự thành công, cá tính, và ảnh hưởng, thúc đẩy sự sáng tạo và thay đổi tích cực. Tuy nhiên, không phải diva nào cũng hoàn hảo. Một số có thể gây tranh cãi vì phong cách sống hay cá tính, nhưng điều đó cũng làm họ trở nên “thật” và gần gũi hơn trong mắt công chúng.
Các diva nổi tiếng thế giới
Nhiều diva nổi tiếng thế giới đã làm mưa làm gió trong lịch sử âm nhạc, thuộc nhiều thể loại khác nhau. Dưới đây là một số cái tên tiêu biểu:
Trong lĩnh vực Opera
- Maria Callas (Hy Lạp/Mỹ): Thường được xem là diva opera vĩ đại nhất mọi thời đại với giọng hát toàn năng và khả năng diễn xuất đầy cảm xúc. Bà được mệnh danh là “La Divina” (Nữ thần).
- Joan Sutherland (Úc): Nổi tiếng với giọng hát soprano coloratura tuyệt đẹp và kỹ thuật điêu luyện trong các vở opera bel canto.
- Montserrat Caballé (Tây Ban Nha): Được biết đến với giọng nữ cao trữ tình tuyệt đẹp và khả năng kiểm soát hơi thở phi thường. Maria Callas từng đánh giá bà là người có thể thay thế vị trí của mình.
- Renata Tebaldi (Ý): Sở hữu giọng soprano spinto ấm áp, đầy đặn và được đánh giá là có âm sắc đẹp nhất trong lịch sử opera.
- Leontyne Price (Mỹ): Một trong những giọng soprano hàng đầu thế kỷ 20, nổi tiếng với giọng hát mạnh mẽ và biểu cảm.
Trong lĩnh vực nhạc Pop và các thể loại khác
- Whitney Houston (Mỹ): Sở hữu giọng hát nội lực, quãng giọng rộng và khả năng truyền tải cảm xúc tuyệt vời.
- Mariah Carey (Mỹ): Nổi tiếng với quãng giọng 5 quãng tám, kỹ thuật whistle register và những màn trình diễn đầy năng lượng.
- Céline Dion (Canada): Được biết đến với giọng hát mạnh mẽ, kỹ thuật thanh nhạc điêu luyện và những bản ballad lay động lòng người.
- Aretha Franklin (Mỹ): “Nữ hoàng nhạc Soul” với giọng hát đầy uy lực và cảm xúc.
- Madonna (Mỹ): Biểu tượng văn hóa pop với sự nghiệp âm nhạc và hình ảnh luôn đổi mới, có tầm ảnh hưởng lớn đến nhiều thế hệ nghệ sĩ.
- Beyoncé (Mỹ): Một nghệ sĩ đa tài với giọng hát mạnh mẽ, khả năng vũ đạo xuất sắc và những màn trình diễn hoành tráng.
- Adele (Anh): Sở hữu giọng hát alto đầy cảm xúc và những ca khúc ballad sâu lắng.
Danh sách này không đầy đủ và có rất nhiều nghệ sĩ tài năng khác cũng xứng đáng được gọi là diva. Tuy nhiên, những cái tên trên đều là những người có sự nghiệp lẫy lừng, tài năng vượt trội và tầm ảnh hưởng sâu rộng đến nền âm nhạc thế giới.
Các diva nổi tiếng ở Việt Nam
Ở Việt Nam, danh xưng “diva” thường được dùng để chỉ những nữ ca sĩ có giọng hát xuất sắc, có nhiều cống hiến cho nền âm nhạc và có tầm ảnh hưởng lớn đến khán giả.
Bốn nữ ca sĩ thường được công nhận rộng rãi với danh hiệu “diva nhạc Việt” là:
- Thanh Lam: Được mệnh danh là “Nữ hoàng nhạc nhẹ”, Thanh Lam sở hữu giọng hát nội lực, kỹ thuật điêu luyện và phong cách trình diễn đầy cá tính. Bà là một trong những người tiên phong và có ảnh hưởng lớn đến sự phát triển của nhạc pop Việt Nam từ những năm 1990.
- Hồng Nhung: Nổi tiếng với giọng hát trong trẻo, kỹ thuật thanh nhạc tốt và khả năng thể hiện đa dạng các thể loại nhạc, đặc biệt là nhạc Trịnh Công Sơn. Hồng Nhung có một sự nghiệp bền bỉ và luôn giữ được vị trí quan trọng trong lòng khán giả.
- Mỹ Linh: Được biết đến với danh hiệu “Nữ hoàng R&B Việt Nam”, Mỹ Linh sở hữu giọng hát khỏe khoắn, đầy nội lực và phong cách âm nhạc hiện đại, tiên phong. Bà cũng là một trong những nghệ sĩ có ảnh hưởng đến việc sản xuất âm nhạc chuyên nghiệp tại Việt Nam.
- Trần Thu Hà: Với giọng hát độc đáo, kỹ thuật thanh nhạc điêu luyện và sự sáng tạo không ngừng trong âm nhạc, Hà Trần được đánh giá là một nghệ sĩ có phong cách riêng biệt và có đóng góp quan trọng vào sự đa dạng của nhạc Việt.
Bên cạnh “tứ diva” này, đôi khi cũng có những tranh luận về việc ai xứng đáng với danh hiệu “diva thứ năm” của nhạc Việt, với những cái tên như Thu Phương, Thu Minh hay Mỹ Tâm được nhắc đến.
