Keiretsu là gì: Khái niệm, vai trò và top 20+ chí tôn

Sau những tàn phá của Thế chiến II, Nhật Bản đã vươn mình trở thành một trong những nền kinh tế hàng đầu thế giới. Một yếu tố không thể không nhắc đến trong quá trình phục hồi và phát triển này chính là sự hình thành và lớn mạnh của các “Keiretsu”. Vậy, Keiretsu đã ra đời như thế nào và đóng góp gì vào “phép màu kinh tế” của Nhật Bản? Mời bạn cùng Xuyên Việt Media tìm hiểu ngay.

Keiretsu là gì

“Keiretsu” (系列 – tiếng Nhật Bản có nghĩa đen là hệ thống dây chuyền hoặc chuỗi).

Keiretsu là một thuật ngữ tiếng Nhật chỉ một mạng lưới kinh doanh liên kết chặt chẽ giữa các công ty khác nhau, bao gồm nhà sản xuất, nhà cung cấp, nhà phân phối và đôi khi cả các tổ chức tài chính. Các công ty này có mối quan hệ hợp tác lâu dài, thường sở hữu cổ phần nhỏ lẫn nhau và phối hợp trong nhiều hoạt động kinh doanh, nhưng vẫn duy trì sự độc lập tương đối.

Đây là một hệ thống kinh tế có ảnh hưởng lớn, tương tự như chaebol của Hàn Quốc nhưng có cấu trúc khác biệt.

Có mấy loại mô hình Keiretsu

Có hai loại Keiretsu:

Keiretsu ngang (Horizontal Keiretsu)

• Tập trung quanh một ngân hàng lớn và thường có một công ty thương mại tổng hợp (sogo shosha) đóng vai trò trung tâm.
• Bao gồm các công ty hoạt động trong nhiều ngành công nghiệp khác nhau.
• Mục tiêu chính là sự ổn định, đa dạng hóa rủi ro và tiếp cận nguồn vốn dễ dàng hơn thông qua ngân hàng trung tâm.
• Các thành viên thường sở hữu một lượng nhỏ cổ phần lẫn nhau.
• Ví dụ tiêu biểu: Các tập đoàn lớn như Mitsubishi, Mitsui, và Sumitomo.

Keiretsu dọc (Vertical Keiretsu)

• Được tổ chức theo chuỗi cung ứng.
• Thường có một công ty mẹ lớn (thường là nhà sản xuất) đứng đầu, kiểm soát các công ty cung cấp nguyên liệu, linh kiện ở thượng nguồn và các công ty phân phối sản phẩm ở hạ nguồn.
• Mục tiêu chính là tối ưu hóa quy trình sản xuất và phân phối, đảm bảo nguồn cung ổn định và kiểm soát chất lượng.
• Mức độ kiểm soát của công ty mẹ có thể khác nhau, từ sở hữu cổ phần đa số đến các hợp đồng hợp tác chặt chẽ.
• Ví dụ tiêu biểu: Các nhà sản xuất ô tô như Toyota và Nissan có các mạng lưới các nhà cung cấp phụ tùng thuộc mô hình Keiretsu dọc.

Đặc điểm của Keiretsu

• Sở hữu chéo: Các công ty thành viên thường nắm giữ một lượng nhỏ cổ phần của nhau.
• Quan hệ kinh doanh lâu dài: Dựa trên sự tin tưởng và hợp tác ổn định.
• Vai trò trung tâm của ngân hàng hoặc công ty thương mại: Một ngân hàng lớn hoặc một công ty thương mại tổng hợp (sogo shosha) có thể đóng vai trò trung tâm trong việc điều phối và cung cấp tài chính cho các thành viên.
• Hợp tác trong nhiều lĩnh vực: Các thành viên có thể hợp tác trong nghiên cứu và phát triển, sản xuất, phân phối và các hoạt động khác.

Top 20 keiretsu lớn nhất Nhật Bản

Dưới đây là danh sách 20 keiretsu lớn nhất Nhật Bản, đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế nước này:

1. Mitsubishi Group – Một trong những keiretsu lớn nhất, hoạt động trong nhiều lĩnh vực như tài chính, công nghiệp, ô tô, năng lượng và công nghệ.
2. Mitsui Group – Tập đoàn đa ngành với thế mạnh trong ngân hàng, thương mại, hóa chất và bất động sản.
3. Sumitomo Group – Chuyên về tài chính, kim loại, hóa chất và công nghệ, có lịch sử lâu đời từ thời Edo.
4. Fuyo Group – Gồm nhiều công ty lớn như Fuji Bank, Canon, Nissan, hoạt động trong tài chính, công nghệ và sản xuất.
5. Dai-Ichi Kangyo Group – Một trong những keiretsu tài chính lớn, sở hữu nhiều ngân hàng và công ty bảo hiểm.
6. Sanwa Group – Tập trung vào tài chính, ngân hàng và bảo hiểm, có ảnh hưởng lớn đến thị trường Nhật Bản.
7. Tokai Group – Hoạt động trong lĩnh vực tài chính, ngân hàng và công nghiệp nặng.
8. Toyota Group – Không chỉ là một hãng xe, Toyota còn có hệ thống keiretsu hỗ trợ sản xuất và phát triển công nghệ.
9. Hitachi Group – Một tập đoàn công nghệ và công nghiệp lớn, chuyên về điện tử, năng lượng và tự động hóa.
10. Sony Group – Keiretsu nổi tiếng trong lĩnh vực điện tử, giải trí và công nghệ.
11. Panasonic Group – Chuyên về điện tử tiêu dùng, công nghệ và sản xuất thiết bị gia dụng.
12. NEC Group – Một trong những tập đoàn công nghệ hàng đầu Nhật Bản, chuyên về viễn thông và điện tử.
13. Fujitsu Group – Hoạt động trong lĩnh vực công nghệ thông tin, phần mềm và dịch vụ điện toán đám mây.
14. Toshiba Group – Chuyên về điện tử, năng lượng và công nghệ hạt nhân.
15. Sharp Group – Một tập đoàn điện tử lớn, nổi tiếng với các sản phẩm màn hình và thiết bị gia dụng.
16. Kyocera Group – Chuyên về công nghệ vật liệu, điện tử và năng lượng tái tạo.
17. Canon Group – Một trong những công ty hàng đầu về máy ảnh, máy in và thiết bị quang học.
18. Nissan Group – Hệ thống keiretsu hỗ trợ sản xuất ô tô và công nghệ xe điện.
19. Murata Group – Chuyên về linh kiện điện tử, cảm biến và công nghệ viễn thông.
20. Seiko Group – Nổi tiếng với đồng hồ, thiết bị đo lường và công nghệ chính xác.

Các keiretsu này không chỉ có ảnh hưởng lớn đến nền kinh tế Nhật Bản mà còn vươn ra thị trường quốc tế.

Vai trò của keiretsu với nền kinh tế Nhật Bản

Keiretsu đóng một vai trò vô cùng quan trọng trong sự phát triển của nền kinh tế Nhật Bản, đặc biệt là trong giai đoạn phục hồi và tăng trưởng thần kỳ sau Thế chiến II. Dưới đây là một số vai trò chính:

1. Thúc đẩy tăng trưởng kinh tế

• Huy động vốn: Các Keiretsu, đặc biệt là Keiretsu ngang với ngân hàng trung tâm, tạo điều kiện thuận lợi cho việc huy động và phân phối vốn giữa các công ty thành viên, thúc đẩy đầu tư và mở rộng sản xuất.
• Ổn định kinh doanh: Mối quan hệ hợp tác lâu dài và sở hữu chéo giúp các công ty trong Keiretsu hỗ trợ lẫn nhau trong những giai đoạn khó khăn, tạo ra sự ổn định cho nền kinh tế.
• Phát triển các ngành công nghiệp then chốt: Mô hình Keiretsu dọc đã góp phần vào sự phát triển hiệu quả của các ngành công nghiệp sản xuất như ô tô và điện tử, thông qua việc tối ưu hóa chuỗi cung ứng và phối hợp sản xuất.

2. Tăng cường khả năng cạnh tranh

• Chia sẻ rủi ro và chi phí: Hợp tác trong nghiên cứu và phát triển, cũng như chia sẻ các nguồn lực, giúp các công ty giảm thiểu rủi ro và chi phí, nâng cao khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế.
• Truyền giao công nghệ và kiến thức: Các mối quan hệ chặt chẽ tạo điều kiện cho việc trao đổi công nghệ, kỹ năng quản lý và bí quyết kinh doanh giữa các thành viên.
• Mở rộng thị trường: Các Keiretsu ngang, với sự đa dạng trong các ngành nghề, giúp các công ty thành viên tiếp cận các thị trường mới thông qua mạng lưới sẵn có.

3. Tạo dựng cấu trúc kinh tế đặc thù của Nhật Bản

• Mô hình quản trị độc đáo: Keiretsu đã định hình một phong cách quản trị doanh nghiệp dựa trên sự hợp tác, lòng trung thành và các mối quan hệ lâu dài, khác biệt so với mô hình phương Tây.
• Hạn chế sự thâu tóm từ bên ngoài: Cấu trúc sở hữu chéo và các mối quan hệ bền chặt giúp các công ty Nhật Bản phần nào chống lại các nỗ lực thâu tóm từ các công ty nước ngoài.

Tuy nhiên, cũng cần lưu ý rằng mô hình Keiretsu cũng có những mặt hạn chế, chẳng hạn như có thể làm chậm quá trình đổi mới do thiếu cạnh tranh bên ngoài và có thể gây ra sự thiếu minh bạch trong hoạt động kinh doanh. Trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự thay đổi nhanh chóng của nền kinh tế thế giới, vai trò và hình thức của Keiretsu cũng đang có những sự điều chỉnh.

Tóm lại, Keiretsu đã đóng một vai trò then chốt và đa diện trong việc xây dựng và phát triển nền kinh tế Nhật Bản hiện đại.