Mỗi sự việc xảy ra đều là kết quả từ một nguyên nhân nào đó gây ra. Thay vì tìm kiếm nguyên nhân cốt lõi, chúng ta thường có xu hướng đổ lỗi cho các lý do không liên quan. Biểu đồ xương cá sẽ giúp bạn nhận diện vấn đề và đưa ra giải pháp phù hợp. Vậy biểu đồ xương cá là gì? Làm sao để vẽ nó? Hãy cùng Xuyên Việt Media tham khảo bài viết dưới đây nhé!
Biểu đồ xương cá là gì?
Biểu đồ xương cá (Fishbone Diagram) là công cụ biểu thị mối quan hệ nguyên nhân và kết quả. Biểu đồ thường dùng để tìm ra nguyên nhân dựa trên việc sắp xếp hoàn chỉnh quan hệ nhân quả của vấn đề.
Muốn thực hiện được, bạn cần thực hiện đầy đủ các bước theo một quy trình có hệ thống. Mục đích để nhận biết nguyên nhân tiềm ẩn hay nguyên nhân thực tế dẫn tới kết quả. Vấn đề có thể là trở ngại hoặc cơ hội để bạn phát triển.
Biểu đồ xương cá là gì? Sở dĩ gọi gọi biểu đồ xương cá vì hình dáng như hình xương cá. Trong đó trục xương trung tâm chính là xương sống. Tiếp theo là các xương lớn biểu thị cho những hạng mục lớn, xương vừa là hạng mục vừa và xương nhỏ sẽ là các hạng mục nhỏ được vẽ nối liền.
Ưu nhược điểm của biểu đồ xương cá
Ưu điểm
Phân loại nguyên nhân: biểu đồ xương cá giúp phân loại nguyên nhân gây ra vấn đề theo các nhóm chính, giúp nhận biết rõ ràng các yếu tố ảnh hưởng và tìm ra nguyên nhân cốt lõi.
Hiển thị mối quan hệ: biểu đồ xương cá cho phép hiển thị mối quan hệ giữa các nguyên nhân và vấn đề, giúp nhận ra các tương quan và tác động chéo giữa các yếu tố.
Phân tích sâu: biểu đồ xương cá tạo điều kiện cho việc phân tích chi tiết và sâu sắc về các nguyên nhân, giúp nhận diện các yếu tố chính và phụ liên quan đến vấn đề.
Giải pháp hiệu quả: biểu đồ xương cá giúp xác định các biện pháp khắc phục và cải tiến một cách cụ thể và hiệu quả, đồng thời giúp đánh giá tác động của các giải pháp.
Nhược điểm
Đòi hỏi sự đánh giá chủ quan: biểu đồ xương cá đòi hỏi sự đánh giá chủ quan từ các chuyên gia và nhóm làm việc, dựa trên sự suy luận và kinh nghiệm của họ. Điều này có thể dẫn đến một số sự khác biệt và sai sót trong việc xác định nguyên nhân.
Phụ thuộc vào sự hiểu biết và kinh nghiệm: Việc sử dụng biểu đồ xương cá hiệu quả yêu cầu kiến thức và kinh nghiệm đáng kể về quy trình và lĩnh vực cụ thể. Thiếu kiến thức và kinh nghiệm có thể ảnh hưởng đến việc xác định các nguyên nhân chính và đưa ra các giải pháp phù hợp.
Khó khăn trong việc tìm nguyên nhân cốt lõi: Trong một số trường hợp phức tạp, việc xác định nguyên nhân cốt lõi của một vấn đề có thể gặp khó khăn. biểu đồ xương cá không luôn cho phép xác định một nguyên nhân duy nhất và có thể dẫn đến sự phân tán và mâu thuẫn trong việc xác định nguyên nhân chính.
Thời gian và công sức: Việc xây dựng biểu đồ xương cá yêu cầu thời gian và công sức đáng kể. Từ việc thu thập thông tin đến phân tích và xác định nguyên nhân, quá trình này có thể mất nhiều thời gian và tài nguyên.
Biểu đồ xương cá dùng để làm gì?
Biểu đồ xương cá thường được sử dụng trong các trường hợp:
- Phân tích biểu đồ xương cá giúp bạn có cái nhìn rõ hơn về nguyên nhân của vấn đề. Nó là tập hợp của nhiều nguyên nhân gốc rễ khác nhau chứ không chỉ dừng lại ở những hiện tượng.
- Cung cấp cấu trúc hỗ trợ xác định nguyên nhân chính xác của vấn đề.
- Phát triển kế hoạch để xác định nguyên nhân tiềm ẩn.
- Khi có nhu cầu khám phá nguyên nhân dẫn tới việc xử lý các yếu tố gặp vất vả hay khó khăn.
- Khi có yêu cầu xác lập các ngành cần tích lũy thông tin.
- Xác định nguyên do khiến một quá trình không đem lại những tác dụng như mong muốn.
Hướng dẫn cách vẽ biểu đồ xương cá
Việc vẽ biểu đồ xương cá sẽ trở nên dễ dàng hơn nếu bạn đã hiểu rõ khái niệm cũng như mục đích biểu đồ xương cá là gì.
Về cơ bản, cách vẽ biểu đồ xương cá sẽ được thực hiện tuần tự theo 4 bước sau:
Bước 1: Xác định vấn đề
Đầu tiên bạn cần ghi chú lại chi tiết vấn đề. Hãy áp dụng 5W ( What, Who, When, Where, How) trong các bước này. Bạn nên viết vấn đề vào ô nằm bên phải tờ giấy. Tiếp đó kẻ một đường ngang và chia tờ giấy của bạn thành 2. Lúc này bạn đã có được phần đầu và xương sống của con cá.
Bước 2: Xác định nhân tố ảnh hưởng
Ứng với mỗi nhân tố, bạn nên vẽ một nhánh xương sườn. Hãy cố gắng liệt kê ra nhiều nhân tố càng tốt. Có thể là nguyên liệu, máy móc, hệ thống, cơ sở vật chất, yếu tố bên ngoài…
Nếu bạn đang có một nhóm chuyên xử lý vấn đề thì đây là thời điểm nên vận dụng kỹ thuật Brainstorming để giải quyết.
Bước 3: Tìm ra nguyên nhân thuộc về từng nhân tố
Với một nguyên nhân, bạn sẽ vẽ một nhánh xương nhỏ. Nếu nguyên nhân này hơi phức tạp, bạn có thể chia nhỏ ra thành nhiều cấp khác nhau.
Bước 4: Phân tích sơ đồ
Sơ đồ đã xây dựng trước đó là một danh sách với đầy đủ các nguyên nhân có thể xảy ra. Nếu là nguyên nhân quan trọng, hãy ghi lại bằng bút màu để xác nhận đâu là lý do chính. Trong đó:
- Lắng nghe và quan sát thông tin tại hiện trường.
- Thu thập dữ liệu cũng như phân tích và nghiên cứu mối quan hệ nhân quả theo từng yếu tố.
- Đem dán biểu đồ xương cá tại chính hiện trường để quan sát toàn diện và trưng cầu ý kiến của người đang thao tác.
- Có thể tiến hành thực nghiệm để thu thập dữ liệu rồi phân tích và nghiên cứu.
- Khi đã tìm được nguyên nhân chính, bạn nên lập kế hoạch phù hợp để khắc phục.
Một vài lưu ý khi vẽ biểu đồ xương cá
- Cần có sự tham gia và trao đổi của tất cả mọi người liên quan đến vấn đề. Vấn đề cần được xem xét, phân tích cũng như trao đổi ý kiến và đưa ra những ý kiến cũng như quyết định đúng đắn
- Cần tìm ra đầy đủ nguyên nhân của sự vật sự việc cũng như phải luôn nhìn vấn đề một cách tổng thể
- Người lập ra biểu đồ cần lắng nghe, tiếp thu ý kiến của những người có liên quan đến vấn đề và tổng hợp tóm gọn các ý kiến đó lại
- Sau khi xây dựng xong biểu đồ, bạn nên cùng các người liên quan đến vấn đề xem xét lại một lần nữa để bổ sung và chỉnh sửa nếu có sai sót. Ngoài ra bạn có thể tiếp nhận ý kiến của những người có kiến thức về vấn đề của bạn.
Làm cách nào để tổng hợp thông tin về kết quả biểu đồ?
Muốn trình bày một biểu đồ xương cá hoàn chỉnh, trước đó bạn cần hiểu rõ biểu đồ xương cá là gì, sau đó hãy lưu ý những điểm sau:
- Đảm bảo tất cả câu hỏi đều thuộc dạng 5M’s, 5P’s hay 4W’s có thể áp dụng cho tác động hay hiện tượng đó.
- Mỗi nhánh chính cần thêm vào ít nhất 3 tới 4 nhánh nhỏ.
- Bạn cần kiểm tra nguyên nhân nằm cuối mỗi chuỗi là nguyên nhân tiềm ẩn thông qua bài kiểm tra tính logic.
Điểm quan trọng của biểu đồ xương cá là giúp chúng ta biết được đâu là thực tế đâu là giả định. Những giả định này sẽ được kiểm tra dựa trên số liệu để tìm ra nguyên nhân xảy ra hiện tượng.
Bạn có thể làm rõ các nguyên nhân do nền tảng tạo ra bằng một trong những cách sau:
- Tìm nguyên nhân xuất hiện lặp lại nhiều lần tại các nhánh xương chính.
- Tập hợp nguồn dữ liệu bằng Checksheet hoặc thông qua nhiều dạng khác để biết được mối quan hệ của mỗi nguyên nhân.
Các dịch vụ Hot tại Xuyên Việt Media:
Kết luận
Biểu đồ xương cá là công cụ thường dùng trong việc xác định nguyên nhân của vấn đề. Hi vọng qua bài viết này của Xuyên Việt Media, bạn sẽ hiểu rõ khái niệm biểu đồ xương cá là gì cũng như biết cách vận dụng hiệu quả để tìm ra hướng giải quyết tốt nhất.
Ngoài ra, Xuyên Việt Media còn cung cấp dịch vụ SEO uy tín. Nếu bạn có nhu cầu sử dụng dịch vụ hoặc dược tư vấn chi tiết hãy liên hệ theo thông tin bên dưới.
- Hotline: 0963 711 297
- Email: xuyenvietmedia.com@gmail.com
- Địa chỉ: 207 Nguyễn Văn Thủ, Đa Kao, Quận 1, thành phố Hồ Chí Minh, Việt Nam.
