“Dù ai buôn đâu bán đâu, mùng chín tháng tám chọi trâu thì về. Dù ai buôn bán trăm nghề, mùng chín tháng tám thì về chọi trâu”. Đây chính là câu ca mộc mạc nhưng đã trở thành tiếng gọi nhắc nhở người dân nơi đây nhớ đến quê hương. Nơi có lễ hội chọi trâu Đồ Sơn. Cùng Xuyên Việt Media trải nghiệm nét đẹp cổ truyền độc đáo này qua bài viết sau đây.
Lịch sử hình thành lễ hội chọi trâu Đồ Sơn
Cho đến nay các nhà nghiên cứu vẫn chưa xác định được chính xác lịch sử hình thành lễ hội chọi trâu. Tuy nhiên, có nhiều truyền thuyết và sự tích về lễ hội được lưu truyền như sau.
Thần tích Tước Điểm Đại Vương
Theo sách Đồng Khánh Địa Dư Chí Lược (biên soạn vào triều Nguyễn, cuối thế kỷ 19) cho rằng lễ hội chọi trâu Đồ Sơn, Hải Phòng. Có liên quan thần tích “Tước Điểm Đại Vương” – vị tôn thần của người dân chài lưới nơi đây. Sách ghi lại truyền thuyết rằng 1 số người dân từng đi qua đền thờ vị tôn thần này và gặp hai con trâu húc nhau. Tuy nhiên khi thấy tiếng động thì chúng bỏ chạy xuống biển. Từ đó, nhân dân địa phương mở hội chọi trâu vào mùng 9/8 âm lịch hàng năm. Vào thời điểm diễn ra lễ hội, trời thường có mưa to gió lớn. Từ đó người dân nơi đây cũng quan niệm đó là thời điểm thủy thần Đồ Sơn hiển linh.
Thần tích cá Kình
Lễ hội chọi trâu, mổ trâu bắt nguồn từ lễ hiến tế trâu để các ngư dân Đồ Sơn không bị cá kình ăn thịt. Dân làng chài kể lại rằng họ thường bị cá kình ăn thịt nên lập đàn cầu thần linh phù hộ vào thượng tuần tháng sáu và hứa sẽ mổ trâu, mổ lợn lễ tạ. Sau đó 2 tháng, vào một đêm mưa bão gió giật, sáng ra thấy xác cá kình chết, trên hầu có vết chim cắn, một loại chim thần giáng thế độ dân. Từ đó, ngư dân không bị cá ăn thịt nữa. Như đã hứa, hàng năm dân làng mang trâu đến tế thần ở đền Nghè. Khi lễ, trâu dứt đứt dây và chọi nhau quyết liệt. Mọi người cho rằng thần linh thích xem trâu chọi. Bởi vậy hàng năm, họ tổ chức lễ hội chọi trâu và ngày đó đã trở thành đại sự, ngày hội truyền thống của dân vạn chài.
Huyền tích Bà Đế
Lịch sử của lễ hội chọi trâu cũng được cho là gắn với huyền thoại về một cô thôn nữ xinh đẹp tên là Đế sau này trở thành vợ vua Thủy Tề. Bãi biển nơi vua Thủy Tề đưa nàng về cung từ đó có rất nhiều tôm cá. Về sau, người dân tại địa phương tổ chức lễ hội chọi trâu. Nếu làng chài nào giành chiến thắng thì được độc chiếm bãi cá này. Sau đó dùng con trâu thắng cuộc hiến tế thủy thần để mong phù hộ được mùa tôm cá.
Ngoài ra cũng có sự tích cho rằng cô gái nghèo tên Đế này do lỡ có mang với vua Thủy Tề mà bị dân làng phạt vạ, quan lại địa phương mang cô ra biển dìm. Cô gái chết oan ức, hiển linh, sau đó địa phương lập đền thờ, tên gọi đền Bà Đế. Bãi biển nơi Bà Đế bị dìm chết, tôm cá kéo đến tập trung ngày một nhiều. Năm này qua năm khác, các vạn chài kéo đến đánh cá. Về sau, người dân địa phương tổ chức lễ hội chọi trâu, những con trâu thắng mang ra biển cúng tế Bà.
Ý nghĩa lễ hội chọi trâu ở Đồ Sơn Hải Phòng
Hội chọi trâu được đánh giá là một trong những lễ hội đặc sắc nhất của cư dân miền biển. Nó là sự giao thoa giữa những yếu tố văn hoá nông nghiệp đồng bằng với văn hoá cư dân ven biển. Và mang sắc thái riêng, gắn liền việc thờ cúng thuỷ thần với nghi lễ chọi và hiến sinh trâu. Lễ hội thể hiện bản sắc văn hóa, tinh thần cùng thể chất đặc biệt của người dân miền biển hàng ngày đối diện với biển khơi và bão tố để mưu sinh.
Ý nghĩa chính của lễ hội chọi trâu là để tưởng nhớ công ơn của các vị thần, duy trì kỷ cương làng xã, để cầu nguyện cho “nhân khang, vật thịnh”, khẳng định tinh thần đoàn kết, duy trì ý thực cộng đồng.
Lễ hội chọi trâu mang đậm nét văn hoá tâm linh của người dân vùng biển, góp phần tạo nên phong cách rất riêng cho một vùng duyên hải. Theo quan niệm cổ xưa, nếu trâu làng nào thắng trận trong lễ hội. Thì năm ấy cả làng sẽ gặp nhiều may mắn, mưa thuận gió hoà, mọi người bình yên trong suốt hành trình đi biển. Một ý nghĩa tốt đẹp khác nữa là dù thắng hay thua, sau khi kết thúc lễ hội, các trâu đều được mổ thịt tế lễ trời đất, cầu mùa màng thuận hoà. Người dân Đồ Sơn tin rằng nếu được ăn thịt trâu chọi trong dịp lễ hội này sẽ gặp nhiều điều may mắn và tốt lành.
Với những nét văn hóa truyền thống độc đáo vốn có, Lễ hội chọi trâu Đồ Sơn Hải Phòng đã tạo nên một sản phẩm du lịch độc đáo thu hút du khách bốn phương đến với Hải Phòng. Năm 2000, Lễ hội chọi trâu đã được Nhà nước công nhận là một trong 15 lễ hội lớn của cả nước.
Kết luận
Lễ hội chọi trâu Đồ Sơn đã được Xuyên Việt Media chia sẻ là một sự kiện mang ý nghĩa đặc biệt trong đời sống tín ngưỡng của người dân vùng biển nơi đây. Lễ hội này có quy mô rất lớn và thu hút sự tham gia của đông đảo người dân địa phương và du khách xa gần.
