Trong thế giới học thuật và nghiên cứu chuyên nghiệp, tính chính xác và minh bạch trong việc ghi nhận nguồn tài liệu tham khảo là vô cùng quan trọng. Tiêu chuẩn trích dẫn APA (American Psychological Association) nổi lên như một chuẩn mực phổ biến và được tin cậy, đặc biệt trong các ngành khoa học xã hội, hành vi, giáo dục, kinh doanh. Mời quý bạn đọc cùng Xuyên Việt Media tìm hiểu về tiêu chuẩn này.

Mục lục nội dung

Tiêu chuẩn APA là gì

Tiêu chuẩn APA (American Psychological Association) là một hệ thống quy tắc và hướng dẫn được sử dụng rộng rãi trong việc trình bày và trích dẫn tài liệu học thuật, đặc biệt trong các lĩnh vực khoa học xã hội, tâm lý học, giáo dục và kinh doanh. Mục tiêu của tiêu chuẩn này là đảm bảo tính chính xác, minh bạch và dễ đọc trong các bài viết nghiên cứu.

Một số điểm nổi bật của tiêu chuẩn APA bao gồm:

Trích dẫn trong văn bản: Sử dụng định dạng “tác giả – năm” (ví dụ: Smith, 2020) để ghi nguồn thông tin ngay trong nội dung bài viết.
Danh mục tài liệu tham khảo: Được sắp xếp theo thứ tự bảng chữ cái ở cuối bài viết, với đầy đủ thông tin về tác giả, năm xuất bản, tiêu đề và nguồn tài liệu.
Định dạng văn bản: Sử dụng font chữ Times New Roman, cỡ chữ 12, canh lề 1 inch, và đánh số trang ở góc trên bên phải.

Tiêu chuẩn APA giúp người đọc dễ dàng tra cứu nguồn thông tin và đảm bảo sự tôn trọng quyền tác giả.

Vai trò của tiêu chuẩn APA

Tiêu chuẩn trích dẫn APA đóng một vai trò vô cùng quan trọng trong lĩnh vực học thuật, nghiên cứu khoa học và nhiều ngành nghề chuyên nghiệp khác. Dưới đây là những vai trò chính của tiêu chuẩn này:

1. Đảm bảo tính liêm chính học thuật và tránh đạo văn

Ghi nhận công lao của người khác: APA cung cấp một hệ thống nhất quán để người viết trích dẫn nguồn tài liệu đã sử dụng, từ đó thể hiện sự tôn trọng đối với công sức và ý tưởng của các tác giả khác.
Ngăn chặn đạo văn: Bằng cách quy định rõ ràng cách trích dẫn trực tiếp, gián tiếp và lập danh mục tài liệu tham khảo, APA giúp người viết tránh được hành vi sao chép ý tưởng hoặc ngôn ngữ của người khác mà không ghi nhận nguồn.

2. Tăng cường độ tin cậy và tính chuyên nghiệp cho công trình

Minh bạch nguồn thông tin: Việc trích dẫn theo chuẩn APA cho phép người đọc dễ dàng xác định nguồn gốc của thông tin, từ đó có thể kiểm chứng tính chính xác và tìm hiểu sâu hơn về chủ đề.
Thể hiện sự nghiêm túc và chuyên nghiệp: Việc tuân thủ một tiêu chuẩn trích dẫn uy tín như APA cho thấy sự cẩn trọng và kỹ lưỡng của người viết trong quá trình nghiên cứu và trình bày.

3. Tạo sự nhất quán và dễ đọc trong giao tiếp học thuật

Chuẩn hóa định dạng: APA quy định chi tiết về cách trình bày văn bản, từ cách đánh số trang, lựa chọn phông chữ, căn lề, đến cách viết tiêu đề và các phần khác của bài viết. Sự nhất quán này giúp tăng tính dễ đọc và chuyên nghiệp cho văn bản.
Thống nhất cách trích dẫn: APA cung cấp một hệ thống trích dẫn trong văn bản và lập danh mục tài liệu tham khảo thống nhất cho nhiều loại nguồn khác nhau (sách, tạp chí, website, v.v.). Điều này giúp người đọc dễ dàng theo dõi và đối chiếu thông tin.

4. Hỗ trợ quá trình nghiên cứu và trao đổi kiến thức

Dễ dàng theo dõi tài liệu tham khảo: Danh mục tài liệu tham khảo được trình bày theo chuẩn APA giúp người đọc nhanh chóng tìm kiếm và truy cập các nguồn thông tin liên quan.
Tạo nền tảng chung cho giao tiếp: Việc sử dụng một tiêu chuẩn chung như APA giúp các nhà nghiên cứu và học giả từ các lĩnh vực và quốc gia khác nhau dễ dàng hiểu và đánh giá công trình của nhau.

5. Phát triển tư duy phản biện và kỹ năng nghiên cứu

Yêu cầu người viết phải cẩn trọng với nguồn thông tin: Để trích dẫn đúng cách theo APA, người viết cần phải đọc hiểu, phân tích và đánh giá kỹ lưỡng các nguồn tài liệu.
Rèn luyện kỹ năng quản lý thông tin: Việc theo dõi và ghi chép nguồn tài liệu một cách hệ thống là một phần quan trọng của việc áp dụng chuẩn APA.

Khi nào cần phải trích dẫn theo tiêu chuẩn APA

Tiêu chuẩn trích dẫn APA (American Psychological Association) cần được sử dụng trong nhiều tình huống khác nhau, chủ yếu trong lĩnh vực học thuật, nghiên cứu khoa học và các ngành nghề liên quan đến khoa học xã hội, hành vi, giáo dục, kinh doanh, điều dưỡng và y tế. Dưới đây là các trường hợp cụ thể mà bạn cần áp dụng tiêu chuẩn APA:

1. Viết các bài nghiên cứu khoa học

Luận văn tốt nghiệp (Undergraduate Thesis): Hầu hết các trường đại học đều yêu cầu sinh viên sử dụng một chuẩn trích dẫn nhất định, và APA thường là lựa chọn phổ biến trong các ngành khoa học xã hội.
Luận văn thạc sĩ (Master’s Thesis): Tương tự như luận văn tốt nghiệp, luận văn thạc sĩ trong các lĩnh vực liên quan thường yêu cầu chuẩn APA.
Luận án tiến sĩ (Doctoral Dissertation): Đây là công trình nghiên cứu chuyên sâu, đòi hỏi sự chính xác và minh bạch cao trong việc trích dẫn nguồn, và APA là một lựa chọn tiêu chuẩn.
Bài báo khoa học (Journal Articles): Khi gửi bài báo đến các tạp chí khoa học thuộc các lĩnh vực liên quan, bạn thường phải tuân theo hướng dẫn về định dạng và trích dẫn của tạp chí, và nhiều tạp chí sử dụng hoặc dựa trên tiêu chuẩn APA.

2. Thực hiện các bài tập và báo cáo học thuật

Bài tiểu luận (Essays): Các bài tiểu luận trong các khóa học thuộc các ngành liên quan thường yêu cầu trích dẫn theo chuẩn APA.
Báo cáo nghiên cứu (Research Reports): Khi thực hiện các dự án nghiên cứu nhỏ trong quá trình học tập, việc sử dụng APA giúp bạn trình bày nguồn một cách chuyên nghiệp.
Bài thuyết trình (Presentations): Ngay cả trong các bài thuyết trình học thuật, việc trích dẫn nguồn trên slide theo phong cách APA cũng thể hiện sự nghiêm túc và tôn trọng nguồn.

3. Soạn thảo tài liệu chuyên nghiệp

Báo cáo công việc (Professional Reports): Trong một số ngành nghề, đặc biệt là các lĩnh vực liên quan đến nghiên cứu thị trường, tâm lý học ứng dụng, giáo dục và y tế, việc sử dụng APA có thể được yêu cầu để đảm bảo tính chuyên nghiệp và minh bạch.
Tài liệu đào tạo (Training Materials): Khi xây dựng tài liệu đào tạo dựa trên các nguồn nghiên cứu, việc trích dẫn theo APA giúp người học dễ dàng kiểm chứng thông tin.
Ấn phẩm của tổ chức (Organizational Publications): Các tổ chức nghiên cứu, hiệp hội chuyên ngành trong các lĩnh vực liên quan thường có hướng dẫn về phong cách trích dẫn, và APA có thể là một trong số đó.

4. Khi được yêu cầu bởi giảng viên, hướng dẫn viên hoặc nhà xuất bản

Hướng dẫn của khóa học (Course Syllabus): Giảng viên thường chỉ định rõ ràng chuẩn trích dẫn cần sử dụng cho các bài tập và dự án trong khóa học.
Hướng dẫn của người hướng dẫn (Advisor’s Guidelines): Người hướng dẫn luận văn hoặc luận án sẽ có những yêu cầu cụ thể về phong cách trích dẫn.
Hướng dẫn cho tác giả (Author Guidelines): Các nhà xuất bản sách hoặc tạp chí khoa học sẽ cung cấp hướng dẫn chi tiết về định dạng và trích dẫn, và APA là một trong những chuẩn phổ biến.

5. Báo cáo nghiên cứu trong doanh nghiệp

Khi các công ty thực hiện nghiên cứu nội bộ, tiêu chuẩn APA có thể được sử dụng để trình bày kết quả nghiên cứu một cách rõ ràng.

Hướng dẫn trích dẫn đúng theo tiêu chuẩn APA

Dưới đây là hướng dẫn chi tiết về cách trích dẫn trong văn bản (in-text citation) và cách lập danh mục tài liệu tham khảo (references list) theo chuẩn APA 7th Edition:

I. Trích dẫn trong văn bản (In-text Citation)

Mục đích của trích dẫn trong văn bản là để người đọc biết bạn đang đề cập đến ý tưởng hoặc thông tin từ một nguồn khác và có thể tìm thấy đầy đủ thông tin về nguồn đó trong danh mục tài liệu tham khảo.

A. Nguyên tắc cơ bản:

Tác giả và năm: Hầu hết các trích dẫn trong văn bản đều bao gồm tên tác giả (hoặc nhóm tác giả) và năm xuất bản của nguồn.
Trích dẫn trực tiếp: Khi trích dẫn nguyên văn một đoạn văn hoặc câu từ của tác giả khác, bạn cần đặt đoạn trích trong dấu ngoặc kép và bao gồm cả số trang (hoặc số đoạn văn đối với tài liệu trực tuyến không đánh số trang).
Trích dẫn gián tiếp (paraphrasing): Khi diễn giải ý tưởng của tác giả khác bằng lời của bạn, bạn vẫn cần trích dẫn nguồn bằng cách bao gồm tên tác giả và năm xuất bản. Số trang không bắt buộc nhưng nên được thêm vào nếu nó giúp người đọc dễ dàng tìm thấy thông tin cụ thể trong nguồn gốc.

B. Các trường hợp trích dẫn cụ thể:

Một tác giả

Trong ngoặc đơn: (Smith, 2020)
Trong câu văn: Smith (2020) đã chỉ ra rằng…
Trích dẫn trực tiếp: (Smith, 2020, p. 45) hoặc Smith (2020) cho rằng, “…” (p. 45).

Hai tác giả

Trong ngoặc đơn: (Smith & Jones, 2018)
Trong câu văn: Smith và Jones (2018) đã nghiên cứu…
Trích dẫn trực tiếp: (Smith & Jones, 2018, paras. 2-3) hoặc Smith và Jones (2018) viết, “…” (paras. 2-3). (Lưu ý: “paras.” cho đoạn văn)

Ba tác giả trở lên

Lần đầu trích dẫn: (Smith, Jones, & Brown, 2022) hoặc Smith, Jones, và Brown (2022) đã phát hiện…
Các lần trích dẫn sau: (Smith et al., 2022) hoặc Smith et al. (2022) tiếp tục khẳng định… (“et al.” là viết tắt của “et alii” trong tiếng Latinh, nghĩa là “và những người khác”).

Tác giả là tổ chức hoặc tập thể

Nếu tên viết tắt quen thuộc: (WHO, 2021) hoặc WHO (2021) đã công bố…
Nếu tên viết tắt chưa quen thuộc (lần đầu): (American Psychological Association [APA], 2020) hoặc American Psychological Association (APA, 2020) đã phát triển…
Các lần trích dẫn sau (nếu đã giới thiệu viết tắt): (APA, 2020) hoặc APA (2020) tiếp tục…

Không có tác giả:

Sử dụng tên của tác phẩm (in nghiêng nếu là sách, báo cáo; đặt trong dấu ngoặc kép nếu là bài báo, chương sách) và năm xuất bản.
Ví dụ: (Nghiên cứu về hành vi, 2019) hoặc (“Tác động của mạng xã hội,” 2021).

Không có năm xuất bản:

Sử dụng “(n.d.)” thay cho năm (“no date”).
Ví dụ: (Smith, n.d.) hoặc Smith (n.d.) cho rằng…

Nguồn thứ cấp (trích dẫn một nguồn được trích dẫn trong một nguồn khác):

Cố gắng tìm và trích dẫn nguồn gốc ban đầu. Nếu không thể, trích dẫn nguồn thứ cấp bằng cách chỉ ra nguồn gốc và nguồn bạn đã đọc.
Ví dụ: (Jones, 1995, như được trích dẫn trong Smith, 2020) hoặc Jones (1995, như được trích dẫn trong Smith, 2020) đã lập luận rằng… (Trong danh mục tài liệu tham khảo, bạn chỉ liệt kê Smith, 2020).

II. Lập danh mục tài liệu tham khảo (References List)

Danh mục tài liệu tham khảo cung cấp đầy đủ thông tin về tất cả các nguồn bạn đã trích dẫn trong bài viết của mình. Nó được đặt ở trang cuối cùng của bài viết, với tiêu đề “References” được căn giữa ở đầu trang.

A. Nguyên tắc cơ bản

Liệt kê theo thứ tự chữ cái: Các mục trong danh mục tài liệu tham khảo được sắp xếp theo thứ tự chữ cái của chữ cái đầu tiên trong mục (thường là tên tác giả).
Thụt dòng thứ hai trở đi (hanging indent): Dòng đầu tiên của mỗi mục được căn trái, và các dòng tiếp theo được thụt vào khoảng 0.5 inch (1.27 cm).
Định dạng: Sử dụng phông chữ Times New Roman, cỡ chữ 12, và giãn dòng đôi cho toàn bộ danh mục tài liệu tham khảo.

B. Các định dạng phổ biến cho các loại nguồn

Sách

Tác giả, A. A. (Năm). Tiêu đề sách (ấn bản nếu có). Nhà xuất bản.
Ví dụ: Smith, J. (2019). The psychology of learning (2nd ed.). Wiley.

Bài báo trên tạp chí khoa học

Tác giả, A. A., Tác giả, B. B., & Tác giả, C. C. (Năm). Tiêu đề bài báo. Tên Tạp chí, Số tập(Số phát hành), số trang. https://doi.org/xxxxx
Ví dụ: Anderson, V. N., Johnson, L. R., & Gupta, S. (2021). The impact of social media on adolescent development. Journal of Adolescent Research, 56(3), 345-362. https://doi.org/10.1177/0193102520978532

Chương trong sách

Tác giả chương, A. A., & Tác giả chương, B. B. (Năm). Tiêu đề chương. Trong A. Biên tập viên, B. Biên tập viên, & C. Biên tập viên (Eds.), Tiêu đề sách (pp. số trang). Nhà xuất bản.
Ví dụ: Davidson, M., & Tremblay, P. (2012). Stress and coping in adolescence. In L. Crockett & R. Silbereisen (Eds.), Lifespan development in context (pp. 234-256). Psychology Press.

Trang web

Tác giả, A. A. hoặc Tên Tổ chức. (Năm, Tháng Ngày nếu có). Tiêu đề trang. Tên Trang web. Lấy từ URL
Ví dụ: American Psychological Association. (2020, June 1). Understanding bias. American Psychological Association. Retrieved from https://www.apa.org/topics/bias/understanding

Báo cáo

Tác giả, A. A. hoặc Tên Tổ chức. (Năm). Tiêu đề báo cáo (Số báo cáo nếu có). Nhà xuất bản hoặc Nguồn. URL nếu có
Ví dụ: National Institute of Mental Health. (2022). Statistics on anxiety disorders (Publication No. 22-MH-8098). U.S. Department of Health and Human Services. https://www.nimh.nih.gov/health/statistics/anxiety-disorders

Lưu ý khi trích dẫn theo tiêu chuẩn APA

Phiên bản thứ 7: Luôn đảm bảo bạn đang sử dụng hướng dẫn của phiên bản thứ 7 của APA. Có một số thay đổi so với các phiên bản trước đó.
DOI (Digital Object Identifier): Đối với các bài báo trực tuyến, hãy luôn bao gồm DOI nếu có. Đây là một mã định danh duy nhất và vĩnh viễn cho bài báo.
Tính nhất quán: Điều quan trọng là phải nhất quán trong việc áp dụng các quy tắc của APA trong toàn bộ bài viết của bạn.
Kiểm tra kỹ lưỡng: Sau khi hoàn thành, hãy kiểm tra kỹ lưỡng các trích dẫn trong văn bản và danh mục tài liệu tham khảo để đảm bảo chúng khớp nhau và tuân thủ đúng định dạng.
Công cụ hỗ trợ: Có nhiều công cụ quản lý tài liệu tham khảo (ví dụ: Zotero, Mendeley, EndNote) có thể giúp bạn định dạng trích dẫn APA một cách tự động. Tuy nhiên, bạn vẫn cần hiểu các nguyên tắc cơ bản để đảm bảo tính chính xác.

Tiêu chuẩn trích dẫn APA (American Psychological Association) đóng vai trò nền tảng trong việc đảm bảo tính minh bạch, liêm chính và chuyên nghiệp trong giao tiếp học thuật và nghiên cứu khoa học, đặc biệt trong các ngành khoa học xã hội và hành vi. Việc tuân thủ các quy tắc của APA không chỉ giúp người viết ghi nhận công lao của các tác giả đi trước một cách chính xác, tránh đạo văn, mà còn góp phần xây dựng độ tin cậy và giá trị học thuật cho công trình của họ.