Hồi ký chính là một trong những thể loại thường được xuất hiện trong văn học hiện nay. Do đó chắc chắn rằng ai cũng đều đọc qua những tác phẩm này. Vậy hồi ký là gì. Những tác phẩm hồi ký Việt Nam nào hay nhất? Cùng Xuyên Việt Media giải đáp các câu hỏi này ở bài viết dưới đây nhé.

Mục lục nội dung

Hồi kí là gì?

Về khái niệm của hồi kí thì có rất nhiều ý kiến trái chiều nhau nhưng đều khá thống nhất ở những điểm cơ bản như sau. Hồi kí là để tái hiện quá khứ của người thật, việc thật và tác giả sẽ chính là người trong cuộc hoặc chứng kiến điều đó.

Trong Từ điển văn học, Lại Nguyên đã viết: “Tác phẩm hồi ký là một thiên trần thuật từ ngôi kể của tác giả (“tôi” tác giả, không phải “tôi” hư cấu trong một số tiểu thuyết, truyện ngắn), kể lại những sự kiện có thực trong quá khứ mà tác giả đã được tham dự hoặc chứng kiến tận mắt”

Nhóm tác giả của giáo trình Lí luận văn học lại cho rằng: “Hồi ký với đặc điểm cơ bản là chủ thể trần thuật phải là người trong cuộc sẽ kể lại những sự việc từng xảy ra trong quá khứ”. Còn theo Hà Minh Đức: “Hồi kí là những trang giấy được ghi chép lại dựa trên sự hồi tưởng những sự việc đã lùi vào quá khứ. Viết hồi ký là để đáp ứng những nhu cầu của hiện tại bằng những câu chuyện kể về người thật, việc thật của ngày hôm qua, do chính người kể chứng kiến hay được tham gia vào sự việc”.

*Hồi ký chính là tác giả kể lại những chuyện đã xảy ra trong quá khứ*

Như vậy, hồi ký có thể được hiểu là một dạng thức thuộc loại hình kí. Hồi kí kể lại những sự kiện đã từng xảy ra ở thời quá khứ mà tác giả là người được tham dự hay chứng kiến. Nội dung được phản ánh trong hồi ký thường mang tính xác thực rất cao. Bởi đó là những sự việc và con người để lại 1 ấn tượng sâu sắc, gắn với kỉ niệm riêng nhưng đồng thời cũng tái hiện chân thực đời sống lịch sử – xã hội và văn hoá của một thời huy hoàng đã qua.

> Bút ký là gì

Vai trò thực tế của hồi ký

Hồi ký đóng vai trò quan trọng trong nhiều lĩnh vực, bao gồm lịch sử, văn hóa và giáo dục. Dưới đây là một số vai trò chính của hồi ký:

Ghi chép lịch sử cá nhân và xã hội: Hồi ký là nguồn tư liệu quý giá giúp tái hiện các sự kiện lịch sử từ góc nhìn cá nhân, bổ sung cho những tài liệu chính thống.
Truyền tải kinh nghiệm và bài học cuộc sống: Tác giả chia sẻ những trải nghiệm, suy nghĩ và bài học đúc kết từ cuộc đời mình, giúp người đọc rút kinh nghiệm hoặc có thêm góc nhìn mới.
Truyền cảm hứng và động lực: Những câu chuyện vượt khó, thành công hay thất bại trong hồi ký có thể tạo động lực mạnh mẽ cho người đọc.
Khám phá nội tâm và nhân sinh quan: Hồi ký giúp bộc lộ suy nghĩ, cảm xúc và sự phát triển tư duy của tác giả qua thời gian, từ đó phản ánh những thay đổi trong xã hội.
Giữ gìn văn hóa và bản sắc: Những câu chuyện cá nhân cũng góp phần bảo tồn giá trị văn hóa, phong tục tập quán của một thời kỳ hay một cộng đồng.

Cách viết hồi ký dành cho người mới

Viết hồi ký là một cách tuyệt vời để chia sẻ câu chuyện cuộc đời, lưu giữ kỷ niệm và truyền cảm hứng cho người khác. Dưới đây là các bước cơ bản giúp người mới bắt đầu viết hồi ký:

1. Xác định mục tiêu

Hãy tự hỏi: Bạn viết hồi ký vì lý do gì? Là để lưu giữ kỷ niệm, chia sẻ bài học cuộc đời hay truyền động lực? Việc xác định mục tiêu giúp bạn duy trì định hướng khi viết.

Ví dụ: Tôi muốn kể về hành trình khởi nghiệp bán hàng online để truyền cảm hứng cho người trẻ.

2. Lập kế hoạch câu chuyện

Tóm tắt cuộc đời: Liệt kê các sự kiện, con người và thời điểm quan trọng bạn muốn kể lại.
Chọn chủ đề chính: Không cần kể toàn bộ chi tiết, hãy tập trung vào những câu chuyện nổi bật nhất.
Ký ức: Bắt đầu bằng cách ghi lại những ký ức quan trọng, những khoảnh khắc đáng nhớ, những người có ảnh hưởng trong cuộc đời bạn. Đừng lo lắng về thứ tự hay sự hoàn hảo ở giai đoạn này.
Ảnh và Vật Kỷ Niệm: Sưu tầm ảnh cũ, thư từ, nhật ký, bằng cấp, giải thưởng, và bất kỳ vật dụng nào gợi nhớ lại những sự kiện và cảm xúc. Chúng sẽ là nguồn cảm hứng và giúp bạn nhớ lại chi tiết hơn.
Nói chuyện với người thân: Trao đổi với gia đình, bạn bè, đồng nghiệp để khơi gợi những ký ức chung và có được những góc nhìn khác về các sự kiện.

3. Phác thảo cấu trúc

Mở đầu: Giới thiệu ngắn về bạn và lý do viết hồi ký.
Thân bài: Chia hồi ký thành các chương hoặc phần dựa trên mốc thời gian, sự kiện hoặc chủ đề.
Kết luận: Đúc kết ý nghĩa cuộc đời, cảm xúc và hy vọng của bạn.

4. Viết một cách chân thật

Hãy trung thực khi kể lại câu chuyện. Điều này không chỉ tạo sự gắn kết với người đọc mà còn khiến hồi ký trở nên độc đáo và cá nhân.

Đừng cố gắng viết theo thứ tự thời gian ngay từ đầu nếu bạn cảm thấy khó khăn. Hãy bắt đầu với một ký ức sống động hoặc một câu chuyện mà bạn cảm thấy hứng thú nhất.

Sử dụng các giác quan: Mô tả những gì bạn nhìn thấy, nghe thấy, ngửi thấy, nếm thấy và cảm nhận được trong từng khoảnh khắc.
Thể hiện cảm xúc: Đừng chỉ kể lại sự kiện, hãy chia sẻ những cảm xúc của bạn tại thời điểm đó và cả những suy nghĩ, cảm xúc hiện tại khi nhìn lại.
“Show, don’t tell” (Cho thấy, đừng chỉ kể): Thay vì nói “Tôi rất buồn,” hãy mô tả hành động hoặc cảm xúc của bạn để người đọc cảm nhận được nỗi buồn (ví dụ: “Nước mắt tôi lăn dài trên má,” “Tôi cảm thấy một khoảng trống lớn trong lòng”).

Ở giai đoạn viết nháp đầu tiên, hãy cứ để dòng chảy ý tưởng tuôn trào. Đừng dừng lại quá nhiều để sửa lỗi chính tả, ngữ pháp hay cấu trúc câu. Bạn sẽ chỉnh sửa sau.

Mô tả những người quan trọng trong cuộc đời bạn một cách chân thực, bao gồm cả tính cách, ngoại hình và vai trò của họ trong câu chuyện của bạn.

Xen kẽ những khoảnh khắc vui buồn, những sự kiện quan trọng và những chi tiết đời thường để giữ cho người đọc hứng thú.

5. Sử dụng ngôn ngữ gần gũi

Viết theo phong cách tự nhiên, giống như đang trò chuyện với bạn bè. Đừng cố gắng làm cho hồi ký quá phức tạp, vì sự chân thật sẽ chạm đến cảm xúc người đọc.

6. Thêm chi tiết và cảm xúc

Hãy mô tả rõ ràng các sự kiện, con người và cảm xúc bạn đã trải qua. Những chi tiết này giúp hồi ký sống động và cuốn hút hơn.

7. Sửa chữa và chỉnh sửa

Sau khi hoàn thành bản thảo, hãy dành thời gian đọc lại để chỉnh sửa lỗi chính tả, ngữ pháp và sắp xếp nội dung. Đôi khi bạn có thể nhờ người khác đọc và góp ý để cải thiện. Tuy nhiên hãy để nó qua một vài ngày hoặc thậm chí vài tuần trước khi bạn đọc lại. Điều này giúp bạn có một cái nhìn mới mẻ hơn.

Đọc chậm rãi và chú ý đến từng câu chữ. Tìm kiếm những chỗ cần làm rõ, những chi tiết còn thiếu, hoặc những đoạn văn lủng củng. Đảm bảo rằng câu chuyện của bạn có một dòng chảy logic và hấp dẫn. Các sự kiện có liên kết với nhau một cách rõ ràng không?

Kiểm tra lỗi chính tả, ngữ pháp và dấu câu là bước quan trọng để đảm bảo bản hồi ký của bạn được trình bày một cách chuyên nghiệp. Bạn có thể tự kiểm tra hoặc nhờ người khác đọc giúp.

8. Lựa chọn cách xuất bản

Bạn có thể xuất bản hồi ký dưới dạng sách in, sách điện tử, hoặc blog cá nhân. Việc chia sẻ đúng kênh sẽ giúp câu chuyện của bạn tiếp cận nhiều người hơn.

In ấn: Bạn có thể in bản hồi ký của mình thành một cuốn sách để lưu giữ cho gia đình.
Chia sẻ kỹ thuật số: Gửi bản điện tử cho bạn bè và người thân.
Xuất bản: Tìm hiểu về các hình thức xuất bản truyền thống hoặc tự xuất bản.

Viết hồi ký không chỉ là hành trình sáng tạo mà còn là hành trình khám phá chính bản thân. Nếu bạn muốn bắt đầu, hãy chọn một sự kiện quan trọng để thử viết phần mở đầu!

Những bài hồi ký hay mà bạn nhất định không được bỏ qua

Dưới đây là một số cuốn hồi ký kinh điển của văn học Việt Nam cũng như nước ngoài mà bạn nhất định phải đọc một lần.

1. Nhật ký Đặng Thuỳ Trâm

Nhật ký Đặng Thùy Trâm là những ghi chép mỗi ngày của một người nữ bác sĩ về cuộc sống nơi chiến tuyến đầy khói lửa. Cuốn nhật ký này là thế giới riêng của người trí thức nhạy cảm nhưng không hề yếu đuối, tha thiết với cuộc sống này mà không hề sợ hãi trước những gian khổ.

Ở đó ta vẫn sẽ bắt gặp những băn khoăn trăn trở trước tình yêu, trước cuộc sống phức tạp mỗi ngày, những nỗi buồn, nhớ nhung, sự cô đơn của một người con gái tuổi đôi mươi. Nhưng đồng thời cũng giúp chúng ta thấy được một ý chí vô cùng mãnh liệt, những lời nói tự động viên cảnh tỉnh bản thân, một lòng can đảm phi thường – những điều quý giá đã làm nên một thế hệ anh hùng.

2. Khi hơi thở hóa thinh không

Đây là cuốn tự truyện của một vị bác sĩ bị mắc phải căn bệnh ung thư phổi. Trong đó, tác giả đã chia sẻ những trải nghiệm của bản thân từ khi mới bắt đầu học ngành y, tiếp xúc với các bệnh nhân cho tới khi phát hiện ra bản thân mình bị ung thư và phải điều trị lâu dài.

Kalanithi – tác giả của cuốn hồi ký rất yêu thích văn chương nên câu chuyện của anh đã được thuật lại theo phong cách mượt mà, dung dị và tràn đầy cảm xúc. Qua đó, độc giả hiểu thêm về triết lý sống, triết lý nghề y của anh thông qua ký ức về những ngày còn là sinh viên, rồi đi thực tập, cho đến khi chính thức hành nghề phẫu thuật.

Bạn bè cũng như gia đình đã dành tặng những lời trìu mến, yêu thương nhất cho con người đáng kính trọng cả về tài năng lẫn nhân cách này. Mặc dù không thể vượt qua cơn bệnh nan y đó nhưng những thông điệp của tác giả sẽ còn khiến người đọc phải nhớ mãi.

3. Trịnh Công Sơn – Tôi là ai, là ai

Tác phẩm này gồm những bài viết dưới dạng kỷ niệm, cảm tưởng, hồi ức nghiên cứu về nhạc sĩ Trịnh Công Sơn cùng những ca khúc đi cùng năm tháng của ông, phần lớn đều đã được công bố trên các phương tiện truyền thông đại chúng của các tác giả là nhà văn, nhà thơ, nhà báo, nhạc sĩ, họa sĩ trong và ngoài nước.

Mỗi người dưới góc nhìn của riêng mình đã bày tỏ tình cảm, suy tư và nhận thức của bản thân mình về cuộc đời và những ca khúc bất hủ của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn. Chúng tôi hy vọng rằng bạn đọc sẽ cảm nhận được qua cuốn sách Trịnh Công Sơn, tôi là ai, là ai những thông tin và nhiều điều hữu ích về cuộc đời cũng như sự nghiệp của người nhạc sĩ tài hoa mà ai trong chúng ta cũng vô cùng yêu quý này.

Một số quyển hồi ký nổi tiếng ở Việt Nam

Dưới đây là danh sách một số hồi ký nổi tiếng ở Việt Nam cùng tên tác giả:

“Nhật ký trong tù” – Hồ Chí Minh. Tập thơ-hồi ký ghi lại những ngày bị giam cầm trong nhà tù Tưởng Giới Thạch (1942-1943).
“Mãi mãi tuổi hai mươi” – Nguyễn Văn Thạc. Nhật ký của một sinh viên Hà Nội ra trận trong chiến tranh chống Mỹ, phản ánh tinh thần yêu nước và tuổi trẻ.
“Thời thơ ấu” – Nguyên Hồng. Hồi ký kể về tuổi thơ cơ cực của nhà văn Nguyên Hồng, phản ánh bức tranh xã hội Việt Nam đầu thế kỷ 20.
“Hồi ký Nguyễn Hiến Lê” – Nguyễn Hiến Lê. Tự truyện của học giả nổi tiếng, kể về cuộc đời, sự nghiệp và quan điểm sống của ông.
“Hồi ký Trần Văn Khê” – Trần Văn Khê. Hồi ký của nhà nghiên cứu âm nhạc truyền thống Việt Nam, ghi lại hành trình bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân tộc ra thế giới.
“Những ngày thơ ấu” – Nguyên Hồng. Hồi ký về tuổi thơ đầy biến động của tác giả, một trong những tác phẩm kinh điển của văn học Việt Nam.
“Bên thắng cuộc” – Huy Đức. Hồi ký – tư liệu chính trị ghi lại những sự kiện quan trọng của Việt Nam sau năm 1975 từ nhiều góc nhìn khác nhau.
“Hồi ký Lê Duẩn” – Nhiều tác giả. Ghi chép về cuộc đời và sự nghiệp của Tổng Bí thư Lê Duẩn trong thời kỳ kháng chiến và xây dựng đất nước.
“Tôi làm báo ở chiến trường” – Bá Kiến. Hồi ký của nhà báo Bá Kiến kể về những năm tháng làm báo trong chiến tranh Việt Nam.

Những hồi ký nổi tiếng thế giới

Dưới đây là danh sách một số hồi ký nổi tiếng thế giới kèm theo tác giả:

“The Diary of a Young Girl” – Anne Frank
(Nhật ký của Anne Frank) – Hồi ký của cô bé Do Thái viết trong Thế chiến II.
“Long Walk to Freedom” – Nelson Mandela
(Hành trình dài đến tự do) – Hồi ký của cựu Tổng thống Nam Phi về cuộc đấu tranh chống phân biệt chủng tộc.
“The Story of My Experiments with Truth” – Mahatma Gandhi
(Câu chuyện về những cuộc thử nghiệm với sự thật) – Tự truyện của lãnh tụ Ấn Độ về hành trình đấu tranh giành độc lập.
“I Know Why the Caged Bird Sings” – Maya Angelou
(Tôi biết vì sao chim trong lồng hót) – Hồi ký về tuổi thơ đầy khó khăn và sự vươn lên của nhà thơ, nhà hoạt động nhân quyền người Mỹ.
“Becoming” – Michelle Obama
(Chất Michelle) – Hồi ký của cựu Đệ nhất Phu nhân Mỹ về cuộc đời và sự nghiệp.
“When Breath Becomes Air” – Paul Kalanithi
(Khi hơi thở hóa thinh không) – Hồi ký của một bác sĩ bị ung thư, kể về hành trình đối mặt với cái chết.
“Born a Crime” – Trevor Noah
(Sinh ra là một tội ác) – Hồi ký của danh hài Trevor Noah về tuổi thơ lớn lên dưới chế độ Apartheid ở Nam Phi.
“Educated” – Tara Westover
(Được học) – Hồi ký về hành trình từ một cô bé không được đi học đến khi trở thành tiến sĩ tại Đại học Cambridge.
“Night” – Elie Wiesel
(Đêm) – Hồi ký về trải nghiệm sống sót qua trại tập trung Holocaust của nhà văn đoạt giải Nobel Hòa bình.
“Eat, Pray, Love” – Elizabeth Gilbert
(Ăn, Cầu nguyện, Yêu) – Hồi ký về hành trình tìm kiếm hạnh phúc và ý nghĩa cuộc sống.

Lời kết

Hy vọng rằng từ các thông tin trên bài viết đã giúp bạn giải đáp được câu hỏi Hồi ký là gì? Những tác phẩm hồi ký Việt Nam nào hay? Hãy thường xuyên theo dõi các bài viết của Xuyên Việt Media để biết thêm nhiều thông tin bổ ích nhé.

Hồi ký: Khái niệm, cách viết và top tác phẩm hay