Trong bối cảnh kinh doanh ngày càng cạnh tranh và biến động, việc hiểu rõ về “quy mô thị trường” không chỉ là một bước đi chiến lược mà còn là nền tảng then chốt cho mọi quyết định kinh doanh. Mời bạn đọc cùng Xuyên Việt Media tìm hiểu chi tiết.
Quy mô thị trường là gì
Quy mô thị trường (market size) là tổng doanh số, tổng số lượng hàng hóa hoặc dịch vụ được giao dịch, hoặc tổng số khách hàng tiềm năng trong một thị trường cụ thể trong một khoảng thời gian nhất định, thường là một năm. Nó cho thấy giới hạn trên về nhu cầu hoặc khả năng tiêu thụ của thị trường đó.
Nói cách khác, đây là kích thước của thị trường tiềm năng mà một doanh nghiệp có thể tiếp cận và khai thác.
Quy mô thị trường có thể được đo lường bằng nhiều cách khác nhau, bao gồm:
- Doanh thu: Tổng giá trị tiền tệ của tất cả các giao dịch mua bán trong thị trường.
- Số lượng đơn vị: Tổng số lượng sản phẩm hoặc dịch vụ được bán ra.
- Số lượng khách hàng: Tổng số người mua hàng trong thị trường.
Ví dụ: Quy mô thị trường điện thoại di động được tính theo doanh thu. Theo báo cáo từ Fact.MR, thị trường điện thoại thông minh toàn cầu đạt giá trị 802,1 tỷ USD vào năm 2024. Dự kiến, thị trường này sẽ tăng trưởng với tốc độ CAGR (tỷ lệ tăng trưởng hàng năm kép) là 7,3%, đạt 1.615,6 tỷ USD vào năm 2034.
Các loại quy mô thị trường
Trong lĩnh vực kinh doanh và marketing, quy mô thị trường thường được phân loại thành ba loại chính, tạo thành một khung phân tích quan trọng để đánh giá tiềm năng thị trường và xây dựng chiến lược phát triển. Ba loại quy mô thị trường này thường được gọi chung là TAM, SAM và SOM:
TAM (Total Addressable Market)
- Đây là tổng nhu cầu thị trường cho một sản phẩm hoặc dịch vụ. TAM đại diện cho toàn bộ cơ hội doanh thu có sẵn cho một sản phẩm hoặc dịch vụ nếu đạt được 100% thị phần trên toàn bộ thị trường có liên quan.
- TAM thường là con số lớn nhất và mang tính lý thuyết, ít khi một công ty có thể khai thác toàn bộ thị trường này.
- Ví dụ: Nếu bạn kinh doanh dịch vụ giao đồ ăn trực tuyến, TAM có thể là tổng chi tiêu của tất cả mọi người cho việc ăn uống bên ngoài hoặc đặt đồ ăn mang về trên toàn quốc.
SAM (Serviceable Addressable Market)
- SAM là phần của TAM mà công ty bạn có khả năng tiếp cận và phục vụ dựa trên mô hình kinh doanh, vị trí địa lý, khả năng sản xuất, kênh phân phối và các yếu tố khác.
- SAM thu hẹp phạm vi của TAM, tập trung vào phân khúc thị trường mà công ty có thể thực tế nhắm đến.
- Ví dụ: Với dịch vụ giao đồ ăn trực tuyến, SAM có thể là tổng chi tiêu cho việc đặt đồ ăn trực tuyến ở các thành phố mà công ty bạn có hoạt động và hệ thống giao hàng.
SOM (Serviceable Obtainable Market)
- SOM là phần nhỏ nhất trong ba loại, đại diện cho thị phần thực tế mà công ty bạn có thể chiếm được trong SAM.
- SOM xem xét các yếu tố như cạnh tranh, nguồn lực marketing, năng lực bán hàng và các chiến lược cụ thể của công ty để ước tính thị phần có thể đạt được trong ngắn hạn hoặc trung hạn.
- Ví dụ: SOM cho dịch vụ giao đồ ăn trực tuyến có thể là ước tính số lượng đơn đặt hàng và doanh thu mà công ty bạn kỳ vọng sẽ đạt được trong năm đầu tiên hoạt động tại các thành phố mục tiêu, dựa trên các chiến dịch marketing và lợi thế cạnh tranh.
Vì sao phải xác định quy mô thị trường?
Việc xác định quy mô thị trường có vai trò vô cùng quan trọng đối với doanh nghiệp vì những lý do sau:
- Đánh giá tiềm năng thị trường: Quy mô thị trường cho biết liệu thị trường đó có đủ lớn để doanh nghiệp có thể phát triển bền vững và đạt được lợi nhuận mong muốn hay không. Nếu quy mô thị trường quá nhỏ, việc đầu tư và phát triển có thể không mang lại hiệu quả kinh tế cao.
- Xác định mục tiêu kinh doanh thực tế: Hiểu rõ quy mô thị trường giúp doanh nghiệp đặt ra các mục tiêu về doanh số, thị phần và tăng trưởng một cách thực tế và khả thi.
- Hỗ trợ quyết định đầu tư và phân bổ nguồn lực: Dựa trên quy mô thị trường, doanh nghiệp có thể đưa ra quyết định sáng suốt về việc có nên tham gia thị trường đó hay không, cũng như cách phân bổ vốn, nhân lực và các nguồn lực khác một cách hiệu quả.
- Đánh giá mức độ cạnh tranh: Quy mô thị trường lớn có thể thu hút nhiều đối thủ cạnh tranh. Việc nắm bắt quy mô giúp doanh nghiệp đánh giá được mức độ cạnh tranh hiện tại và tiềm năng, từ đó xây dựng chiến lược cạnh tranh phù hợp.
- Tìm kiếm cơ hội tăng trưởng: Việc phân tích quy mô thị trường có thể giúp doanh nghiệp phát hiện ra các phân khúc thị trường chưa được khai thác hoặc các nhu cầu chưa được đáp ứng, mở ra cơ hội để phát triển sản phẩm, dịch vụ mới hoặc mở rộng thị trường.
- Xây dựng chiến lược marketing hiệu quả: Thông tin về quy mô thị trường và đặc điểm của khách hàng tiềm năng giúp doanh nghiệp xây dựng các chiến dịch marketing phù hợp, tiếp cận đúng đối tượng và tối ưu hóa chi phí.
- Dự đoán doanh thu và lợi nhuận: Ước tính quy mô thị trường là một yếu tố quan trọng để dự báo doanh thu tiềm năng và khả năng sinh lời của doanh nghiệp khi tham gia thị trường đó.
- Thu hút nhà đầu tư: Đối với các startup hoặc doanh nghiệp đang tìm kiếm vốn đầu tư, việc chứng minh được quy mô và tiềm năng phát triển của thị trường mục tiêu là một yếu tố quan trọng để thu hút sự quan tâm của các nhà đầu tư.
Khi nào nên xác định quy mô thị trường
Việc xác định quy mô thị trường là một hoạt động quan trọng và cần thiết tại nhiều thời điểm khác nhau trong quá trình hoạt động và phát triển của một doanh nghiệp. Dưới đây là những thời điểm chính mà việc xác định quy mô thị trường trở nên đặc biệt quan trọng:
- Trước khi gia nhập thị trường mới: Đây là thời điểm quan trọng nhất để xác định quy mô thị trường. Việc này giúp doanh nghiệp đánh giá tiềm năng của thị trường, liệu nó có đủ lớn để đầu tư và phát triển hay không. Nếu quy mô thị trường quá nhỏ, việc gia nhập có thể không mang lại lợi nhuận kỳ vọng.
- Khi phát triển sản phẩm hoặc dịch vụ mới: Khi doanh nghiệp có ý tưởng về một sản phẩm hoặc dịch vụ mới, việc xác định quy mô thị trường tiềm năng cho sản phẩm/dịch vụ đó là rất quan trọng. Điều này giúp doanh nghiệp ước tính được nhu cầu thị trường, tiềm năng doanh thu và đưa ra quyết định về việc có nên đầu tư phát triển hay không.
- Khi xây dựng kế hoạch kinh doanh: Quy mô thị trường là một yếu tố then chốt trong việc xây dựng kế hoạch kinh doanh chi tiết và khả thi. Nó cung cấp cơ sở để đặt ra các mục tiêu về doanh số, thị phần và chiến lược marketing.
- Khi đánh giá hiệu quả hoạt động kinh doanh: Việc theo dõi và đánh giá quy mô thị trường hiện tại so với các giai đoạn trước giúp doanh nghiệp hiểu được sự thay đổi của thị trường, xu hướng phát triển và vị thế của mình trong thị trường đó.
- Khi xem xét mở rộng hoặc thu hẹp hoạt động kinh doanh: Nếu doanh nghiệp đang cân nhắc việc mở rộng sang các khu vực địa lý mới, phân khúc khách hàng mới hoặc thu hẹp hoạt động ở một thị trường hiện tại, việc đánh giá lại quy mô thị trường là cần thiết để đưa ra quyết định đúng đắn.
- Khi đối mặt với sự thay đổi của thị trường: Các yếu tố như sự xuất hiện của công nghệ mới, thay đổi trong quy định pháp lý, hoặc sự thay đổi trong hành vi của người tiêu dùng có thể ảnh hưởng đến quy mô thị trường. Doanh nghiệp cần thường xuyên theo dõi và đánh giá lại quy mô thị trường để thích ứng với những thay đổi này.
- Khi gọi vốn đầu tư: Các nhà đầu tư thường quan tâm đến tiềm năng tăng trưởng của thị trường mà doanh nghiệp đang hoặc sẽ tham gia. Việc cung cấp thông tin chi tiết và chính xác về quy mô thị trường là một yếu tố quan trọng để thu hút vốn đầu tư.
- Khi đánh giá đối thủ cạnh tranh: Hiểu rõ quy mô thị trường giúp doanh nghiệp đánh giá được thị phần của các đối thủ cạnh tranh và xác định vị thế tương đối của mình trên thị trường.
- Khi tìm kiếm cơ hội hợp tác hoặc mua bán sáp nhập (M&A): Việc đánh giá quy mô thị trường là một phần quan trọng trong quá trình thẩm định (due diligence) khi doanh nghiệp xem xét các cơ hội hợp tác hoặc M&A.
Tóm lại, việc xác định quy mô thị trường không phải là một hoạt động đơn lẻ mà là một quá trình liên tục và cần thiết trong suốt vòng đời kinh doanh của doanh nghiệp. Nó cung cấp những thông tin quan trọng để đưa ra các quyết định chiến lược và đảm bảo sự phát triển bền vững.
Cách xác định quy mô thị trường chính xác
Để xác định quy mô thị trường một cách chính xác, không có một công thức duy nhất đảm bảo tuyệt đối, vì thị trường luôn biến động. Tuy nhiên, bạn có thể áp dụng một số phương pháp và kết hợp nhiều nguồn thông tin để có được ước tính gần đúng và đáng tin cậy nhất. Dưới đây là các bước và phương pháp bạn có thể thực hiện:
1. Xác định rõ ràng thị trường mục tiêu
Phân khúc thị trường: Chia thị trường tổng thể thành các nhóm nhỏ hơn dựa trên các đặc điểm nhân khẩu học, địa lý, hành vi, tâm lý, hoặc nhu cầu cụ thể.
Xác định khách hàng mục tiêu: Mô tả chi tiết chân dung khách hàng lý tưởng mà sản phẩm hoặc dịch vụ của bạn hướng đến. Điều này bao gồm việc hiểu rõ nhu cầu, vấn đề họ đang gặp phải, khả năng chi trả và thói quen mua hàng của họ.
2. Nghiên cứu và thu thập dữ liệu
Nghiên cứu thứ cấp (Secondary Research):
Báo cáo ngành: Các công ty nghiên cứu thị trường (ví dụ: Nielsen, Kantar, Statista, Euromonitor) thường xuyên phát hành các báo cáo chi tiết về quy mô, xu hướng và dự báo của nhiều ngành khác nhau.
Thống kê chính phủ: Các cơ quan thống kê của nhà nước cung cấp dữ liệu về dân số, thu nhập, chi tiêu của người dân và các chỉ số kinh tế vĩ mô khác.
Ấn phẩm thương mại và tạp chí chuyên ngành: Chứa đựng thông tin, phân tích và số liệu liên quan đến các ngành cụ thể.
Báo cáo của các tổ chức phi chính phủ và hiệp hội ngành: Cung cấp thông tin chuyên sâu về các lĩnh vực cụ thể.
Dữ liệu trực tuyến: Các trang web, blog và diễn đàn chuyên ngành có thể cung cấp thông tin hữu ích.
Nghiên cứu sơ cấp (Primary Research):
Khảo sát: Thực hiện khảo sát trực tuyến hoặc ngoại tuyến để thu thập thông tin về nhu cầu, sở thích, hành vi mua hàng và khả năng chi trả của khách hàng.
Phỏng vấn: Phỏng vấn sâu các khách hàng tiềm năng, chuyên gia trong ngành hoặc các đối thủ cạnh tranh để có được những hiểu biết sâu sắc.
Thử nghiệm thị trường (Market Trials): Triển khai sản phẩm/dịch vụ ở quy mô nhỏ để đo lường phản ứng của thị trường và ước tính nhu cầu thực tế.
Quan sát: Theo dõi hành vi mua hàng của khách hàng tại các điểm bán hoặc trực tuyến.
3. Áp dụng các phương pháp ước tính quy mô thị trường
Phương pháp từ trên xuống (Top-down Approach)
- Bắt đầu với quy mô của thị trường tổng thể, sau đó sử dụng các tỷ lệ phần trăm và các yếu tố liên quan để thu hẹp xuống thị trường mục tiêu của bạn.
- Ví dụ: Ước tính tổng chi tiêu cho một loại sản phẩm cụ thể trên toàn quốc, sau đó nhân với tỷ lệ dân số hoặc nhóm khách hàng mục tiêu của bạn.
Phương pháp từ dưới lên (Bottom-up Approach)
- Tính toán quy mô thị trường bằng cách ước tính số lượng khách hàng tiềm năng và nhân với mức chi tiêu trung bình của họ cho sản phẩm/dịch vụ của bạn.
- Ví dụ: Ước tính số lượng người có nhu cầu về dịch vụ của bạn trong một khu vực cụ thể và nhân với giá trị trung bình của mỗi giao dịch và tần suất sử dụng dịch vụ.
Phương pháp dựa trên phân tích đối thủ cạnh tranh
- Nghiên cứu doanh số, thị phần và chiến lược của các đối thủ cạnh tranh hiện tại để ước tính quy mô thị trường và tiềm năng của bạn.
- Lưu ý: Phương pháp này có thể không chính xác nếu không có đủ thông tin về đối thủ cạnh tranh hoặc nếu thị trường còn mới.
4. Tính toán quy mô thị trường
Quy mô thị trường về số lượng: Tổng số lượng sản phẩm hoặc dịch vụ được tiêu thụ trong một khoảng thời gian nhất định.
Quy mô thị trường về giá trị: Tổng giá trị tiền tệ của các giao dịch mua bán trong thị trường trong một khoảng thời gian nhất định (Quy mô thị trường về số lượng x Giá bán trung bình).
5. Phân tích và điều chỉnh
- Xem xét các yếu tố ảnh hưởng: Các yếu tố kinh tế, xã hội, công nghệ và chính trị có thể ảnh hưởng đến quy mô thị trường. Cần xem xét các yếu tố này trong quá trình ước tính.
- Đánh giá độ tin cậy của dữ liệu: Xác định nguồn gốc và độ tin cậy của dữ liệu bạn sử dụng. Dữ liệu từ nhiều nguồn khác nhau có thể có sự khác biệt.
- Thực hiện các giả định hợp lý: Trong quá trình ước tính, bạn có thể cần đưa ra một số giả định. Hãy đảm bảo rằng các giả định này là hợp lý và có cơ sở.
- Điều chỉnh và cập nhật thường xuyên: Thị trường luôn thay đổi, vì vậy quy mô thị trường cần được xem xét và cập nhật định kỳ để phản ánh những thay đổi này.
Bằng cách thực hiện các bước trên một cách cẩn thận và kết hợp nhiều nguồn thông tin, bạn có thể xác định quy mô thị trường một cách chính xác nhất có thể, giúp đưa ra các quyết định kinh doanh sáng suốt và hiệu quả.
Các công cụ hỗ trợ xác định quy mô thị trường
Để xác định quy mô thị trường hiệu quả, bạn có thể tận dụng nhiều công cụ hỗ trợ khác nhau, từ miễn phí đến trả phí. Dưới đây là một số nhóm công cụ chính và các ví dụ cụ thể:
1. Công cụ Nghiên cứu Thứ cấp
- Statista: Cung cấp dữ liệu thống kê chi tiết về nhiều ngành công nghiệp và thị trường trên toàn cầu.
- Euromonitor International: Chuyên về phân tích thị trường tiêu dùng và các báo cáo ngành chuyên sâu.
- Nielsen: Cung cấp dữ liệu và phân tích về hành vi người tiêu dùng và thị trường bán lẻ.
- Kantar: Chuyên về dữ liệu, thông tin chi tiết và tư vấn dựa trên bằng chứng.
- Các công ty nghiên cứu thị trường địa phương: Tùy thuộc vào thị trường mục tiêu của bạn, có thể có các công ty nghiên cứu thị trường uy tín cung cấp thông tin chuyên sâu về thị trường đó.
- Tổng cục Thống kê (GSO) Việt Nam: Cung cấp dữ liệu về dân số, kinh tế, xã hội,…
- World Bank, IMF, UN: Cung cấp dữ liệu kinh tế vĩ mô toàn cầu.
2. Công cụ Nghiên cứu Sơ cấp
- SurveyMonkey: Một trong những nền tảng khảo sát trực tuyến phổ biến nhất với nhiều tính năng và gói dịch vụ khác nhau.
- Google Forms: Miễn phí và dễ sử dụng, tích hợp tốt với hệ sinh thái Google.
- Qualtrics: Nền tảng khảo sát mạnh mẽ với các tính năng phân tích nâng cao.
- Typeform: Tạo khảo sát với giao diện đẹp và trải nghiệm người dùng tốt.
- Jotform: Cung cấp nhiều mẫu biểu mẫu và tích hợp đa dạng.
3. Công cụ Phân tích Dữ liệu
- Tableau: Công cụ trực quan hóa dữ liệu mạnh mẽ.
- Power BI (Microsoft): Nền tảng phân tích kinh doanh cung cấp khả năng trực quan hóa tương tác.
- R và Python: Các ngôn ngữ lập trình mạnh mẽ với nhiều thư viện cho phân tích dữ liệu và thống kê.
- SPSS: Phần mềm thống kê được sử dụng rộng rãi trong nghiên cứu thị trường và khoa học xã hội.
- Microsoft Excel: Công cụ mạnh mẽ để phân tích và trực quan hóa dữ liệu.
- Google Sheets: Miễn phí và có khả năng cộng tác trực tuyến tốt.
- Google Analytics: Nếu bạn có website hoặc ứng dụng, đây là công cụ quan trọng để hiểu hành vi người dùng và hiệu suất kênh marketing.
4. Công cụ Nghiên cứu Từ khóa
- Google Keyword Planner: Cung cấp thông tin về lượng tìm kiếm từ khóa và xu hướng.
- Google Trends: Cho biết mức độ quan tâm theo thời gian đối với các từ khóa và chủ đề.
- Ahrefs, SEMrush, Moz Keyword Explorer: Các công cụ SEO chuyên nghiệp cung cấp dữ liệu chi tiết về từ khóa, phân tích đối thủ cạnh tranh và cơ hội thị trường.
- Keyword Tool.io, LSI Graph: Các công cụ hỗ trợ tìm kiếm các từ khóa liên quan và từ khóa đuôi dài.
Ứng dụng quy mô thị trường để làm marketing
Quy mô thị trường đóng vai trò then chốt và có nhiều ứng dụng quan trọng trong lĩnh vực marketing. Việc hiểu rõ quy mô thị trường giúp các nhà marketer đưa ra các quyết định chiến lược hiệu quả hơn, tối ưu hóa nguồn lực và đạt được mục tiêu kinh doanh. Dưới đây là một số ứng dụng cụ thể của quy mô thị trường trong marketing:
1. Xác định và lựa chọn thị trường mục tiêu
- Đánh giá tiềm năng của các phân khúc thị trường: Quy mô thị trường giúp marketer so sánh tiềm năng doanh thu và lợi nhuận giữa các phân khúc khác nhau. Phân khúc nào có quy mô đủ lớn và phù hợp với năng lực của doanh nghiệp sẽ được ưu tiên lựa chọn làm thị trường mục tiêu.
- Quyết định tập trung nguồn lực: Dựa trên quy mô, marketer có thể quyết định phân bổ ngân sách marketing, nhân lực và các nguồn lực khác một cách hiệu quả nhất cho thị trường mục tiêu đã chọn.
2. Đặt mục tiêu marketing
- Thiết lập mục tiêu doanh số và thị phần thực tế: Quy mô thị trường cung cấp một khung tham chiếu để đặt ra các mục tiêu về doanh số và thị phần có tính khả thi và phù hợp với tiềm năng của thị trường.
- Đánh giá hiệu quả chiến dịch marketing: Khi đã biết quy mô thị trường, marketer có thể đo lường hiệu quả của các chiến dịch marketing bằng cách theo dõi sự thay đổi về thị phần và doanh số.
3. Xây dựng chiến lược marketing
- Quyết định về sản phẩm: Hiểu rõ quy mô và nhu cầu của thị trường giúp marketer xác định loại sản phẩm hoặc dịch vụ nào có tiềm năng phát triển, cũng như các tính năng và đặc điểm cần thiết để đáp ứng nhu cầu đó.
- Quyết định về giá: Quy mô thị trường và sức mua của khách hàng mục tiêu là những yếu tố quan trọng để định giá sản phẩm/dịch vụ một cách cạnh tranh và mang lại lợi nhuận.
- Quyết định về phân phối: Quy mô thị trường và đặc điểm địa lý của khách hàng sẽ ảnh hưởng đến việc lựa chọn kênh phân phối phù hợp để tiếp cận thị trường một cách hiệu quả nhất.
- Quyết định về xúc tiến (Promotion): Quy mô và đặc điểm của thị trường mục tiêu sẽ định hướng cho việc lựa chọn các kênh truyền thông, thông điệp quảng cáo và các hoạt động khuyến mãi phù hợp để tiếp cận và thu hút khách hàng.
4. Đánh giá và theo dõi hiệu suất marketing
- Đo lường thị phần: Bằng cách so sánh doanh số của doanh nghiệp với tổng quy mô thị trường, marketer có thể xác định được thị phần hiện tại và theo dõi sự thay đổi của nó theo thời gian.
- Đánh giá ROI (Return on Investment) của các hoạt động marketing: Việc biết quy mô thị trường giúp marketer đánh giá được hiệu quả đầu tư vào các chiến dịch marketing so với tiềm năng doanh thu của thị trường.
5. Tìm kiếm cơ hội tăng trưởng
- Xác định các phân khúc thị trường chưa được khai thác: Phân tích quy mô thị trường có thể giúp marketer phát hiện ra các phân khúc nhỏ hơn hoặc các nhu cầu chưa được đáp ứng, mở ra cơ hội để phát triển sản phẩm/dịch vụ mới hoặc mở rộng thị trường.
- Đánh giá tiềm năng của thị trường mới: Khi xem xét mở rộng sang các thị trường địa lý hoặc phân khúc khách hàng mới, việc xác định quy mô thị trường tiềm năng là bước đầu tiên để đánh giá cơ hội và rủi ro.
Quy mô thị trường là một yếu tố nền tảng và xuyên suốt trong quá trình marketing. Nó cung cấp thông tin quan trọng để đưa ra các quyết định chiến lược, tối ưu hóa hoạt động và đạt được mục tiêu kinh doanh trong dài hạn. Việc bỏ qua việc xác định và phân tích quy mô thị trường có thể dẫn đến các quyết định marketing sai lầm và lãng phí nguồn lực.
